'De âlde Leppedyk, yn it doarp'.
'De oude Leppedyk, in het dorp'.
De Leppedyk sil neffens Rienks en Wolters yn "Binnediken en Sliperdiken" om,'t jier 1000 hinne oanlein wurden wêze as wetterkearing foar it Middelsewetter; Hy rûn fan Eastersyl oant Easterboarn ta. Nei it tichtslykjen fan de Middelsee tsjinne de dyk foar befeiligibg tsjin it opkringende wetter út de sânwâlden en waard doe dus mear in Binnedyk. Hy sil de namme krigen ha fan De Leppa, it âlde rjochtsdistrikt, dat letter mear wurksum wie foar wettersteatkundige saken. Foaral nei 1800 wreide Akkrum u.a. ek út oer de Boarn hinne en waarden huzen boud tusken de Leppedyk en de Boarn. Dat kompleks huzen wie by it folk bekent as "De Leppedyk" en foarme wynklik in a parte wyk yn Akkrum. De sanearing en de nijbou yn de lêste trittich jier hawwe der feroaring yn brocht en de mienskippelike namme foar alles, wat oer de Boarn wenne, wurdt net mear brûkt. Wol hat men yn de folboude Jimmenplan de namme De Leppedyk bewarre yn in strjitte, dy't oanlein is op it ein fan de âlde Leppedyk (1970) dat yndertiid "Pool syn dykje" neamd waard, nei de komelker dy't dat stik foar heawinning en weiderij hierde. (Ut Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker. 1982).
De Leppedyk zal volgens Rienks en Wolters in "Binnediken en Sliperdiken" omstreeks het jaar 1000 aangelegd zijn als waterkering voor het Middelzeewater; Hij liep van Eastersyl tot aan Easterboarn. Na het dichtslippen van de Middelzee diende de dijk voor beveiliging tegen het opkringende water uit de zevenwouden en werd toen dus meer in Binnendijk. Hij zal de naam gekregen hebben van De Leppa, het oude rechts distrikt, dat later meer werkzaam was voor waterstaatkundige zaken. Vooral na 1800 breide Akkrum o.a. ook uit over de Boarn heen en werden huizen gebouwd tussen de Leppedyk en de Boarn. Dat komplex huizen stond bij de bevolking bekent als "De Leppedyk" en vormde eigenlijk een aparte wijk in Akkrum. De sanering en de nieuwbouw in de laatste dertig jaar hebben er verandering in gebracht en de gemeenschap-pelijke naam voor alles, dat over de Boarn woonde, wordt niet meer gebruikt. Wel heeft men in het volgebouwde Jimmen plan de naam De Leppedyk bewaard in een straat, die aangelegd is op het eind van de oude Leppedyk (1970) dat indertijd "Pool syn dykje" genoemd werd, naar de koemelker die dat stuk voor hooiwinning en weiderij huurde. (Uit Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker. 1982).
Links: Waskdei oan 'e Leppedyk
Links: wasdag aan de Leppedyk
Boppe: De moaie âlde Leppedyk, noch mei de stellingmole fan Schuurmans om 1930 hinne.
Boven: De mooie oude Leppedyk met nog de stellingmolen van Schuurmans in ongeveer 1930.
Boppe: Krekt as boppe, mar hjir sûnder mole. Boven: Net als boven, maar hier zonder molen.
Boppe-boven: Foto's Gjalt Wester, Grou 1968).
Boppe; De Schuurmansmole sjoen fan twa kanten.
Boven: De Schuurmansmolen gezien van twee kanten.
Boppe; De sloop fan de ûnderbou fan de Schuurmans mole yn 1969.
De boppebou wie al yn 1938 ôfbrutsen.
Boven: De sloop van de onderbouw van de Schuurmans molen. in 1969.
De bovenbouw was al in 1938 afgebroken.
Boppe: De Leppedyk sjoen fanôf de Opslach. Boven; De Leppedyk gezien vanaf de Opslach.
De stoomkast. (folksnamme sûnt 1852).
Boppe: De Stoomkast (1904) sjoen fanôf de brede brêge en dêrnei as buorkerij (1930).
Boven; De stoomkast (1904) gezien vanaf de brede brug en daarna als boerderij (1930).
Kalma bringt yn Fr. Plaknammen 2 (1949) de namme ûnder by "Humor yn 'e nammen" en dêr kin ik folslein yn meigean. De oanlieding ta it beneamen fan it yn 1852 oan de Leppedyk stifte oaljefabryk ta "Stoomkast" leit yn it feit, dat dat de earste steammasine yn Akkrum syn yntrede die. Dat wie doe wat nijs. It twadde diel fan de namme sil wol ferboan hâlde mei de rjochtkantige foarm fan it fabryk. It fabryk hat al lang lyn belies jûn, mar de namme is noch altyd hiem yn yn 't doarp. Doe't de saak opdûkt waard, kaam der in bargemesterij yn en letter in komelkerij, dy't opromme wurde moast, doe't de gemeente útein set is mei de nijbou fan húzen yn it 'Hemmenplan'. Allinnech it foarste diel bleon sparre (tsjinoer it Bregegat) en tsjinne as wenning. (Ut Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker. 1982).
Ek de wenning is letter ferdwûn om plak te romjen foar in bungalo foar Geart en Joukje de Jong.
Kalma brengt Fr. Plaknammen 2 (1949) de naam onder bij "Humor in de namen" en daar kan ik helemaal in meegaan. De aanleiding tot het benoemen van het in 1952 gestichte oliefabriek tot "Stoomkast" ligt in het feit dat de eerste stoommachine in Akkrum zijn intrede deed. Dat was toen iets nieuws. Het tweede deel in de naam zal te maken hebben met het feit dat het een rechthoekige vorm van de fabriek. De fabriek heeft lang opgeheven, maar de naam blijft nog altijd eigen in het dorp. Toen de zaak ophield, kwam er een varkensmesterij en daarna een koemelkerij, die opgeruimd moest worden, toen de gemeente begon met de nieuwbouw van huizen in het 'Hemmenplan'. Alleen het voorste deel bleef gespaard en diende als woning. (Uit Toponymy fan Akkrum en Nes van Merten Bakker. 1982).
Ook de woning is later verdwenen om plaats te maken voor een nieuwe woning voor Geart en Joukje de Jong.
Boppe-boven: Aanvraag voor het bouwen van een boerderij voor de heer W. K. Koopmans aan de Leppedyk 20. (1918)
Boppe: De Leppedyk yn it Jimmenplan yn 1975 mei de bou fan soarchsintrum Leppehiem.
Boven: De Leppedyk in het Hemmenplan 1975, met de bouw van zorgcentrum Leppehiem.
Boppe-boven: Plan verzorgingstehuis + flatwoningen aan de Leppedyk 37. (1974)
Ha jo noch fragen, op- of oanmerkingen, folje dan neiststeand formulier yn en klik op 'Verzenden'.
Heeft u nog vragen, op- of aanmerkingen, vul dan naaststaand formulier in en klik op 'Verzenden'.
